जर तुम्ही हा लेख वाचत आहात, याचा अर्थ तुम्ही देखील फॅटी लिव्हरबाबत नक्कीच ऐकलं असेल. फॅटी लिव्हर हे अतिशय सामान्य आहे. मात्र याचा अर्थ असा नाही की, आपण या आजाराला अतिशय हलक्यात घेतलं पाहिजे. त्यामुळे फॅटी लिव्हर म्हणजे काय? समजून घेऊया.
लिव्हर हे आपल्या शरीरातील अतिशय अवयव आहे. पचन, विषारी पदार्थ साफ करणे, रक्तातील साखर नियंत्रित करणे, चरबी कमी करणे, पित्त आणि प्रथिने तयार करणे यासारख्या जबाबदाऱ्या लिव्हरच्या असतात. अशावेळी ती लिव्हर खराब होणे किंवा यासारखा काही त्रास झाल्यास हे हानिकारक आहे. लिव्हरची समस्या आणि फॅटी लिव्हर अशा समस्या जाणवतात. आपण फॅटी लिव्हर म्हणजे काय? याची लक्षणे, फॅटी लिव्हरचे नुकसान आणि लिव्हरचा त्रास वाढण्याची समस्या.
फॅटी लिव्हर म्हणजे काय?
फॅटी लिव्हर 2 पद्धतीचे असतात.
-
नॉनएल्कोहलिक फॅटी लिव्हर डिजीज (NAFLD)
लिव्हरची ही समस्या कमी किंवा अजिबात दारु न पिणाऱ्या लोकांना प्रभावित करते. यामध्ये लिव्हरमध्ये भरपूर चरबी जमा होते. हे मुख्यतः सुस्त, जास्त वजन किंवा लठ्ठ लोकांमध्ये दिसून येते.
-
दारुशीसंबंधित फॅटी लिव्हर (ALD)
अधिक दारु पिणाऱ्या लोकांना या फॅटी लिव्हरचा त्रास होतो. याची काही लक्षणे आहेत.
- लिव्हरमध्येसूज येणे,
- लिव्हरचाआकार वाढणे,
- लिव्हरमध्येडागांच्या ऊतींची (स्कार टिशू) निर्मिती.
लिव्हरवर डागांच्या ऊतींची निर्मिती ही एक अशी प्रक्रिया आहे. ज्यामध्ये शरीराच्या दुखापतीमुळे किंवा रोगामुळे निरोगी लिव्हर ऊतक तंतुमय ऊतकाने बदलले जाते, ज्यामुळे लिव्हरचे कार्य बिघडते.
लिव्हरला सूज येण्याची कारण समजून घेणे गरजेचे आहे. यामधील मुख्य समस्या ही अधिक दारु पिणे यामुळे जाणवते. पण गेल्या 30 वर्षांत चिकित्सकांचं म्हणणं आहे की, दारु पिणाऱ्या व्यक्तींना या त्रासाची समस्या जाणवते.
आजारांबाबत बोलायचं झालं तर, कधी कधी मोठे शब्द ऐकून आपण घाबरतो. पण तुम्ही जितकं घाबराल तेवढं स्वतःला सर्वाधिक नुकसान कराल. यापेक्षा शांत राहा आणि स्वतः याबाबत माहिती मिळवून घ्या आणि त्यानुसार कृती करा. जाणून घ्या याबाबत अधिक माहिती.
लिव्हरला सूज येण्याची कारणे
फॅटी लिव्हर वेगवेगळ्या कारणांनी होऊ शकतं. याचं प्रमुख कारण आहे मद्यप्राशन करणे. याची इतरही काही कारणे आहेत, जी आपण समजून घेऊया.
- अधिकलठ्ठपणा
- कुपोषण
- हेपेटायटिससी
- मधुमेह
- इन्सुलिनप्रतिकार
- अत्याधिककोलेस्ट्रॉल
- मेटाबोलिकसिंड्रोम
फॅटी लिव्हरची लक्षणे आणि चिन्हे
फॅटी लिव्हरची लक्षणे काय? लिव्हर वाढल्याची लक्षणे स्पष्ट दिसत नाहीत. पण काही गोष्टींवर आपण लक्ष ठेवणे अत्यंत गरजेचे आहे.
- पोटाच्याउजव्या बाजूला दुखणे
- लिव्हरमध्येसूज
- असामान्यथकवा
- भूकन लागणे
- पुरुषांमध्येसामान्य स्तनांपेक्षा मोठे स्तन
- शरीराच्यावजनात अचानक वाढ किंवा मळमळ
- डोळ्यांमध्येपिवळसरपणा
- पोटातपाणी भरणे
- रक्ताच्याउलट्या
फॅटी लिव्हरमुळे होणारे नुकसान
फॅटी लिव्हरमुळे तुम्हाला काही गैरसोयींचा सामना करावा लागतो.
- लिव्हरमध्येसूज येणे
- लिव्हरचाकर्करोग
- लिव्हरसिरोसिस (स्कारिंग)
- अधिकथकवा
- लिव्हरनिकामी (लिव्हर फेल होणे)
- वेळेवरउपचार न केल्यास काही प्रमाणात मृत्यू होण्याची शक्यता असते.
फॅटी लिव्हर आणि अतिक्रियाशील मूत्राशय
जर तुम्हाला अतिक्रियाशील मूत्राशय किंवा लघवीच्या समस्या असतील, तर हे फॅटी लिव्हरने नुकसान होऊ शकते. जर तुम्हाला याचा त्रास होत असेल, तर फ्रेंड्स डायपर तुम्हाला बरे होईपर्यंत कोरडे, स्वच्छ आणि साफ राहण्यास मदत करू शकतात. याशिवाय, पुरुषांमध्ये सौम्य प्रोस्टेट हायपरप्लासिया (Benign Prostate Hyperplasia (BPH) चा धोका देखील फॅटी लिव्हशी संबंधित असल्याचे म्हटले जाते.
लिव्हरला सूज आल्यास उपाय, आहार आणि बचाव
फॅटी लिव्हरसाठी कोणतेही उपचार किंवा औषध नाही. काही गोष्टी लक्षात घेऊनच हे टाळता येऊ शकते,
दारूपासून दूर राहणे महत्त्वाचे आहे
- वजनयोग्य प्रमाणात ठेवणे
- दररोजव्यायाम करा
- दरवर्षीशारीरिक तपासणी करा
- रक्ततपासणी करा
- मधुमेहटाळा
- लिव्हरबायोप्सी करा
यासोबतच तुमच्या आहारातील बदल हे फॅटी लिव्हरमुळे होणारे नुकसान कमी करु शकतात.
- फायबरयुक्तपदार्थ जसे की, ताज्या भाज्या, फळ आणि अन्न प्राशन करावे.
- तांदूळ, बटाटा, ब्रेड, मिठाईसारखे कार्बोहायड्रेटयु्क्त पदार्थांचा समावेश आहारात कमी करावा.
- दररोजच्याआहारात कॅलरीजवर लक्ष ठेवावे.
- तळलेल्यापदार्थांत असलेले फॅट टाळावे
- कच्चीकिंवा अर्धवट शिजलेले शेलफिश खाऊ नये.
निष्कर्ष
बघा, आम्ही तुम्हाला मौज-
मस्ती बंद करायला सांगत नाही आहोत. मात्र आजच संकल्प करा की, निरोगी सवयींचा स्वीकार करु. तसेच तुमच्या आजूबाजूला जर कुणी मद्यप्राशन करत असेल किंवा चुकीच्या सवयी असतील तर त्यांना याबाबत जागृत करणे आवश्यक आहे. कारण कायम आरोग्याला प्राधान्य देणे गरजेचे आहे. फॅटी लिव्हरसारख्या आजारांपासून कायमची सुटका मिळवणे कठीण असते. त्यामुळे उपचार शोधण्यापेक्षा ते रोखणे गरजेचे आहे.
सतत विचारले जाणारे प्रश्न
फॅटी लिव्हरला लवकरता लवकर कसे बरे कराल?
मद्यापासून दूर राहिल्यास फॅटी लिव्हरच्या समस्येपासून दूर राहू शकता. व्यायाम करा, आहाराची काळजी घ्या आणि नियमित शारीरिक तपासणी करा.
फॅटी लिव्हरमध्ये काय काय समस्या जाणतील?
लिव्हर शरीरातील महत्त्वाच्या अवयवांपैकी एक आहे. जर हे खराब झाले तर थकवा, डोळ्यात पिवळसरपणा, भूक न लागणे, पोट दुखणे, मळमळ, उलटी यासारख्या समस्या जाणवतात.
फॅटी लिव्हरमध्ये काय खाऊ नये?
मद्य, फॅटी पदार्थ, कार्बोहायड्रेटयुक्त पदार्थ इत्यादी पदार्थांचे सेवन फॅट लिव्हरमध्ये करु नये.
फॅटी लिव्हरसाठी घरगुती उपाय?
व्यायाम, भरपूर पाणी पिणे आणि नियंत्रित आहात हा फॅटी लिव्हरसाठी घरगुती उपाय ठरु शकतो. पण यामुळे डॉक्टर आणि त्यांची औषधे यापासून लांब राहू नका.
फॅटी लिव्हरचा त्रास किती दिवसांत बरा होतो?
सामान्य व्यक्तीला फॅटी लिव्हरपासून बरे होण्यासाठी दोन ते तीन महिने लागू शकतात. जर त्या व्यक्तीला इतर काही आजार असल्यास त्याला सहा महिन्यांपर्यंतचा कालावधी लागू शकतो.
